bum czakalalka
FRANCKSTEINENSI
SACRIS CONCIONIBVS DESTINATVM EST. RENOVATA HIC QVOQVE CRUCIFIXI IMAGO, TEMPLUM PRAETERA DEALBATIONE NEC
NON SEDILIBVS CIRCVM SVGGESTVM NOVIS EXORNATVM EST. IDQVE CVR CHRISTOPHORI
FORSTERI ET AVGVSTINI KLENER TEMPLI AEDILIVM. DEO OPTIMO, MAXIMO, TRINO ET VNI,
DOCENDI, PROPAGANDI SALVTIFERI VERBI ERGO HOC SVGGESTVM POSITVM, REMPVBLICAM
FRANCOSTANAE AD MINISTRANTIBVS VIRIS.”[1]
W
zaplecku ambony mamy niszę zwieńczoną muszlą. Flankujące ją pilastry zakończone
są głowicami w formie rzeźbionych głów kobiet w chustach. Pomiędzy nimi
rzeźbiona uskrzydlona głowa aniołka.
Lakakakaka
Wejście
prowadzi na lekko załamane wokół prostego filara schody. Tuż przy styku z
posadzką podparte są grubym pniem, z którego wyrasta konar i krótko przyciętymi
gałązkami, który wije się wokół całego cokołu parapetu schodów. Parapet jest
trójdzielny- pierwszą część stanowi wydatny, profilowany gzyms z kwiatowo-
owocowymi festonami na fryzie, drugą arkadkowa, ukośna płycina z reliefem, trzecią
cokół z kartuszami obramionymi ornamentem, na których niegdyś znajdowały się,
obecnie zamalowane, inskrypcje. W płycinach przedstawione zostały cztery sceny
starotestamentowe w kolejności chronologicznej. Wymieniając od wejścia są to: Wygnanie z raju, Sen Jakuba, Ofiarowanie
Izaaka oraz Uniesienie Eliasza. Kompozycja
scen jest bardzo statyczna, przedstawione postacie zaś charakteryzują
wspomniane już przeze mnie krępe proporcje. Artysta stara się również uzyskać
efekt głębi.
Korpus zbudowany jest na
planie sześcioboku, ma jednak tylko cztery ścianki, co wynika z tego, że jednym
z boków przylega do filara, przy drugim zaś znajdują się schody. Ścianka,
podobnie jak na parapecie schodów ma trójczłonową budowę. Jedyną różnicą jest
obecność uskrzydlonych anielskich główek w przyłuczach oraz nieco bogatszy
wygląd zwijanych i małżowinowych ornamentów okalających kartusze. Na płycinach
przedstawienia cyklu chrystologicznego, w kolejności: Pokłon pasterzy, Chrzest z
Jordanie, Ukrzyżowanie i Zmartwychwstanie. Na narożach korpusu
znajdują się kompozytowe kolumienki, które do około 1/3 wysokości kształtowane
są jak pnie drzew oplecione cienkimi gałązkami. Nad i pod kolumienkami
zastosowane wolutowe konsolki, na których „usadowiono” figurki czterech
ewangelistów (w kolejności od wejścia są to: św. Mateusz, św. Marek, św. Łukasz
i św. Jan. Ozdobny jest również spód kosza- mamy tu do czynienia z kostkowym
fryzem i okuciowym ornamentem oraz z
małymi konsolkami małżowinowo- chrząstkowymi. Na wewnętrznych ściankach korpusu
wyryta jest inskrypcja informująca o fundacji oraz przeprowadzonych w owym
czasie renowacjach: „ANNO CHRISTI 1619 ATQVE SVB PRAEFECTURA ILLVSTRIS AC
GENEROSI DOMINI NICOLAI LIBERI BARONIS A BURGHAVSZ ET STOLCZ ETC. AB INCLYTO
HVJVS REIPUBLICAE SENATV: DOMINO MATTHAEO HASE, CONSVLE, MATTHAEO STEIN, ADAM
JVNG, NICOLAO BERNHARDT, CASPAR SCHLITTER, CHRISTOPH SCHRITT, HENRICO
SCHINDLERO TVM TEMPORIS NOTARIO, SVGGESTVM HVJVS AEDIS EXTRVCTUM ATQVE A
PASTORE ECCLESIAE ABRAHAMO KIRSTENIO blablavladbisb
Kościół
parafialny pod wezwaniem św. Anny w Ząbkowicach został wzniesiony jako
katolicki. Po raz pierwszy przeszedł w ręce ewangelików w 1538 roku
rozporządzeniem synów Karola I Podiebrada, którzy po śmierci ojca przeszli na
protestantyzm. W 1629 roku świątynie w mieście wróciły do katolików, ale
jeszcze 10 lat wcześniej ostatni protestancki pastor Abraham Kirsten poświęcił
nową ambonę[1].
Tło
historyczne ma w przypadku tego zabytku niemałe znaczenie. Rok wcześniej
rozpoczęła się przecież wojna trzydziestoletnia. W pierwszym etapie wojny Śląsk
zaoferował poparcie i pomoc stronie protestanckiej. Od tej pory obszary te
przechodziły na zmianę w ręce katolików i protestantów. Po śmierci cesarza
Macieja władzę objął Ferdynand II, katolicki fanatyk religijny, niedługo potem
został zdetronizowany, a na jego miejsce wybrany został Ferdynand V, zwany
później królem zimowym ze względu na
krótkie panowanie. W 1620 roku połączone siły Ferdynanda II i Ligi Katolickiej
pokonały armię czeską.
Jak
wobec tych wydarzeń zachowywali się mieszkańcy i włodarze Ząbkowic Śląskich? Z
tego, czego możemy dowiedzieć się z inskrypcji fundacyjnej ambony, władze
miasta postanowiły nie opowiadać się po żadnej ze stron. Kościół był jednak
wówczas pod władaniem protestanckim i to taka dekoracja zdobi istniejącą w
pierwotnym kształcie do dziś ambonę.
Ambona ząbkowicka jest
jedną z nielicznych na Śląsku ambon
kamiennych. Wykonana jest z piaskowca i gabro, reliefowe płyciny zaś z
alabastru. Mamy tu do czynienia zarówno z dekoracją płaskorzeźbioną
Subskrybuj:
Posty (Atom)